نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فرنام مرادی نژاد ¹
• مرضیه پیراوی ونک ²
• احمد الستی ³

¹ دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشکده پژوهشهای عالی هنر و کار آفرینی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

² دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشکده پژوهشهای عالی هنر و کارآفرینی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

³ استادیار گروه سینما، دانشکده هنرهای نمایشی و موسیقی، پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

سینما همواره در جست‌وجوی کشف منابع جدید و متنوع جهت اقتباس و خلق فیلم به‌عنوان محصول نهایی‌اش است. از دیگر سو، فلسفه نیز بیش‌تر به‌عنوان چارچوبی برای تبیین و نقد و توصیف و تشریح و ارزش داوری فیلم‌های سینمایی به‌کار گرفته شده است؛ حوزه‌ای فرا‌دست سینما که به‌پژوهش‌گران اجازه می‌دهد به‌میانجی فیلم بیندیشند و فلسفه بورزند. این مقاله امّا قصد دارد مسیر برعکسی را نشان دهد که در خلال آن سینماگران و به‌ویژه فیلم‌نامه‌نویسان یکی از مشهورترین تمثیل‌ها و حکایاتِ فلسفه را به‌عنوان دست‌مایه‌ای برای آفرینش پیرنگ داستانی مورد استفاده قرار داده‌اند. سخن از این‌که افلاطون در «تمثیل غار» آینده را پیش‌بینی کرده و سینما را درهزاره‌های پیشین به‌تصویر کشیده است، نیست. پرسش اصلی این پژوهش این است که در نمونه فیلم‌های منتخب نسبت و وابستگی بین منبع اصلی اقتباس با عناصر دراماتیک و ساختاری فیلم‌نامه‌های مذکور چیست؟ مقاله با روشی تطبیقی، با بررسی متون فیلم‌نامه‌ها و به‌واسطۀ اشارات و تلمیحات انجام شده در دیالوگ‌ها یا پیرنگ فیلم‌نامه، به آشکار ساختن چگونگی فرایند اقتباس از یکی از مشهورترین حکایات و تمثیلات فلسفی جهان در سینما می‌پردازد و بر آن است که با بررسی نمونه‌هایی از جریان‌های سینمایی متفاوت، یعنی طیفی متشکل از «جریان اصلی سینمای هالیوود» و کارگردانی چون  پیتر ویر گرفته تا «سینمای هنری اروپا» و فیلم‌سازی چون برناردو برتولوچی و از خلال تفسیر محتوای متون فیلم‌نامه‌ها، به‌تحلیل و توصیف این شیوه از اقتباس پرداخته، آن را به‌عنوان راهی برای دیگر اقتباس‌ها در سینمای ایران ارایه دهد.

کلیدواژه‌ها

• فلسفه
• افلاطون
• تمثیل غار
• اقتباس سینمایی
• فیلم‌نامه

عنوان مقاله [English]

Philosophy and Cinema: The Study of Cinematic Instances of Plato’s Cave Allegory Adaptation

نویسندگان [English]

• Farnam Moradi Nejad ¹
• Marzieh Piravi Vanak ²
• Ahmad Alasti ³

¹ PhD Student in Art Research, Faculty of Higher Arts Research and Entrepreneurship, Isfahan University of Arts, Isfahan, Iran.

² Associate Professor, Department of Art Research, Faculty of Higher Arts and Entrepreneurship Research, Isfahan University of Arts, Isfahan, Iran.

³ Assistant Professor, Department of Cinema, Faculty of Performing Arts and Music, University of Tehran, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Cinema always seeking and exploring new and various sources to adapt and creation of films as its final product.  On the other hand, philosophy is more applied as a framework for expression, critic, description, and explanation or value-judgment of cinematic movies. A field on the upstream of cinema allows the researchers to think and philosophizing by a medium or interface named film. Reversely, this paper’s main purpose is to illustrate a path in which cinematographers and particularly scriptwriters used one of the most famous and history-making allegories and anecdotes of philosophy as a theme or motif to plot-creation. The discussion is not related to the prediction of the future by Plato and depicting the cinema in past millenniums. The main issue and question are how philosophy can provide the raw material for cinematic creation? The aim is to show that it is not necessary to make a philosophical film based on the biography of a philosopher or accumulating the dialogs and narrations of the film with philosophical debates and concepts. This paper applies an analytic-comparative method by studying script’s texts through the intermediation of tips and allusions which exist in dialogs and plot to illuminate the manner or quality of adaptation from one of the most famous philosophical allegories. The essay investigates instances from the different cinematic streams, a spectrum from Hollywood mainstream and directors like Peter Weir toward European independent cinema and author film-makers like Bernardo Bertolucci by content interpretation of scripts and introducing this method as a way of adaptation in Iranian experimentalist and independent cinema.

کلیدواژه‌ها [English]

• Philosophy
• Plato
• Cave allegory
• Cinematic Adaptation
• Script