نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• مهدی بهرامی

طلبۀ سطح چهار حوزه علمیه قم و دکترای حکمت هنرهای دینی.

چکیده

این پژوهش تلاش می‌کند با روش تحلیلی - مقایسه‌ای به تشریح نظریۀ هنری فارابی، در پیوند با اسلاف فلسفی او - مشخصاً افلاطون و ارسطو و فلوطین - بپردازد. به عنوان نتیجه می‌توان گفت فارابی مباحث فلسفی - هنرشناختی خود را در مسیری مطرح کرده که پیش‌تر از سوی افلاطون و ارسطو پیموده شده و به مدد فلوطین در قامتی تازه‌تر آراسته گردیده است. اما توان اندیشه‌ورزی فارابی و تجزیه و تحلیلی که به خصوص از فرآیند فعّالیت قوّۀ متخیّله در ضبط و ابداعِ تصاویر ارائه داده و نیز نشانه‌هایی که از کلمات قرآنی در آثار خود نمایان ساخته، شخصیت فکری مستقل او را به مخاطبِ کلامش یادآوری می‌کند. او در ترسیم منشأ نبوغ انسانی و ارزش صناعت هنری و تفسیر پدیده‌ای به نام زیبایی، ما را به خالق این جهان ارجاع می‌دهد و فلسفه‌اش را با دیانت می‌آمیزد. همچنان‌که هنر و زیبایی را در مسیر سعادت اخروی انسان می‌خواهد و البته در مقام یک فیلسوف، به پرسش‌هایی از قبیل منشأ اثر هنری توجه داشته و پاسخ‌هایی موشکافانه و درخور تأمّل را ارائه می‌دهد. پاسخی که البته از پی توجّه به میراث توحیدی - قرآنی، عاری از نوآوری هم نبوده و توانسته است با در نظر گرفتن عقل فعّال - یا همان فرشتۀ وحی و الهام - به عنوان واسطۀ فیض، نوع کامل‌تری از محاکات را تقریر نماید. در بحث از غایت هنر نیز رأی فارابی با نگاه توحیدی قرآن همراه شده و از اسلاف فکری خود تمایز یافته است.

کلیدواژه‌ها

• فارابی
• اندیشه هنری
• عقل فعال
• محاکات
• قوۀ خیال
• زیبایی معقول

عنوان مقاله [English]

A Genealogical Study of Al-Farabi's Theory of Art by Referring to Plato, Aristotle and Plotinus

نویسنده [English]

• Mahdi Bahrami

PhD of Wisdom of Religious Arts.

چکیده [English]

This Article, by an analytic- comparative method, seeks some relevance between Al- Farabi's theory of Art- Beauty, and his ancestors at Pre- Islamic time. According to the famous theory, which is common in Islamic history books, Al-Farabi is the founder of Islamic Philosophy. He is a divine and theological philosopher who steps in the traditional way that some famous thinker- Plato, Aristotle and Plotinus- organized it. But Al-Farabi explains this legacy with Islamic content. In fact, he evaluates this legacy and also tries to mix Greek- philosophical and Divine- Islamic content, and establishes a new philosophy which finally called Islamic philosophy. If we consider his Artistic view, he says that everything in the creature world is a semiotic of its Beautiful Creator, and somebody has a natural talent that can be moved from faculty to act with exercise, and will be effective in creation of beauty and art. In Al-Farabi's theory, art and artist must help their audiences to know their eternal Paradise and motivate toward it.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Al-Farabi’s theory of art
• representation
• imagination
• origin of art
• intellectual beauty