مطالعات هنر و رسانه

برساختگرایی واقعیت و مستندنمایی رسانۀ سینما

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای پژوهش هنر، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

مستندات نشان از سیر تکوینی روایت‌ها و سرشت‌ آدمیان دارند و بر باورنمایی مخاطبان مؤثر می‌باشند. مستندسازی بیان‌گر تهیه و ثبت اسناد و اطلاعات برای آگاهی‌بخشی و کشف واقعیت داشته‌های مختلف تاریخی یک جامعه، فرهنگ و یا یک زیست‌بوم است. رسانۀ سینما در تلاش است با واقع‌نمایی رویکردهای گوناگون اعم از سیاسی، تبلیغی، اجتماعی و فرهنگی را به‌نمایش گذارده و در تحت تأثیر قرار دادن مخاطبان مؤثر باشد. فیلم و فیلم‌سازی‌ در گذر زمان، با تحولاتی که در جنبه‌های مختلف از بُعد فن‌آوری، تجهیزاتی و روش داشته است، اکنون بدون در نظر گرفتن مرزهای جغرافیایی، عقیدتی و فرهنگی، امکان حضور در همۀ نقاط جغرافیایی را پیدا می‌کند و با واقعی جلوه دادن رویدادها، در ساخت فرهنگ عمومی، باورها و افکار عمومی مؤثر می‌باشد. از این‌رو، فیلم‌سازان چه در سینمای داستانی و چه در سینمای مستند، در جهت واقعی نشان دادن فیلم‌هایشان از شاخصه‌های سینمای مستند استفاده کرده و آثار تخیلی و تحریف شدۀ خود را حقیقی جلوه داده و به‌جای مستندسازی، مستندنمایی می‌کنند. مسئلۀ اصلی مقاله، تحلیل واقعیت و چگونگی نحوۀ استفاده از آن در آثار فیلم‌سازان می‌باشد و هدف آن آشکار شدن راهبردهای سینمای تجربه‌گرا در مواجهه با واقعیت است. روش تحقیق کیفی توصیفی و بر اساس بررسی و تحلیل موردهای مطالعاتی است که از موارد مطلوب به صورت انتخاب هدفمند گزینش شده‌ است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Constructivism of Reality and Mockumentary in Cinema Media

نویسنده [English]

  • Payam Zinalabedini

Ph.D. of Art Research, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Documentation indicates the preparation and registration of documents are for acquiring information, raising awareness, and discovering facts of various historic assets of a society, a culture, or an ecosystem. Records show the evolution of events and humans’ nature are compelling in showing belief in audiences. Into the film medium has tried to rallying and impress the audience with various approaches, including political, propaganda, social and cultural of this feature. Hence filmmakers both at fiction cinema or documentary film used indexes of documentary films to show the accurate indicator of their movies, and their fiction and distorted works have shown reality and make showing documentation rather than documentation. The main issue of this paper is to analyze reality and the perception of reality. The research method is descriptive and qualitative, and it aims to reveal the primary nature of showing documentation and its impact in experimental cinema.

کلیدواژه‌ها [English]

  • documentary
  • mockumentary
  • reality
  • hyperreality
  • simulation
استراس، آنسلم و کوربین، جولیت. (1385). اصول روش تحقیق کیفی. ترجمۀ بیوک محمدی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اصلانی، محمدرضا. (1394). دگرخوانی سینمای مستند. تهران: مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی.
افدرهاید، پاتریشیا. (1389). درآمدی کوتاه بر فیلم مستند. ترجمۀ کیهان بهمنی. تهران: افراز.
برسون، روبر. (1382). یادداشت‌هایی دربارۀ سینماتوگراف. ترجمۀ بهرنگ صدیقی. تهران: مرکز.
بودریار، ژان. (1381). در سایة اکثریت‌های خاموش. ترجمۀ پیام یزدانجو. تهران: مرکز.
بودریار، ژان. (1384). «مبادلة نمادین و مرگ». متن‌هایی برگزیده از مدرنیسم تا پست مدرنیسم. ویرایش لارنس کهون، ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان. تهران: نی.
پرکینز، و. ف. (1376). فیلم به‌عنوان فیلم، درک و داوری فیلم‌ها. ترجمۀ عبدالله تربیت. تهران: خجسته.
ترنر، بریان. (1376). «شرق‌شناسی، پست مدرنیسم و دین». فرهنگ. ترجمۀ ناصر زعفران‌چی. 24. 74-104.
دونکان، اندی. (1383). «آن سوی تاریخ: تاریخ بدیل در ژانر علمی تخیلی». فارابی. ترجمۀ امیر خادم. 53. 362-370.
دهقانپور، حمید. (1393). سینمای مستند ایران و جهان. تهران: سمت.
دی یانگ، ویلما و همکاران. (1395). مستند خلاق، تئوری و عمل. ترجمۀ حمید احمدی لاری. تهران: ساقی.
راودراد، اعظم. (1394). نظریه‌های جامعه‌شناسی هنر و ادبیات. تهران: دانشگاه تهران.
رایان، مایکل. (1391). درآمدی بر نقد: ادبیات / فیلم / فرهنگ. ترجمۀ سارا کاظمی‌ ‌منش. تهران: آوند دانش.
رهنما، فریدون. (1381). واقعیت‌گرایی فیلم. تهران: نوروز هنر.
ریتزر، جورج. (1374). نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: علمی.
ژیژک، اسلاوی. (1382). «روان‌کاوی در سینما: چرا واقعیت همواره چندگانه است». فارابی. ترجمۀ فتاح محمدی. 49. 143-158.
ساتو، تادائو. (1394). واقعیت سینما. ترجمۀ مهدی گودرزی. تهران: هنور.
سلدن، رامان و ویدوسون، پیتر. (1392). راهنمای نظریه ادبی معاصر. ترجمۀ عباس مخبر. تهران: طرح نو.
سیدمن، استیون. (1386). کشاکش آرا در جامعه‌شناسی. ترجمۀ هادی جلیلی. تهران: نی.
شیخ مهدی، علی. (1382). «جستاری بر زمان در تصویر سینمایی (منظری فلسفی- هنری)»، کتاب ماه هنر. 61 و 62. 138-150.
ضابطی جهرمی، احمد. (1393). شکل‌شناسی و گونه‌شناسی فیلم مستند. تهران: مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی.
عزتی چهارقلعه، مهدی. (1388). درآمدی بر مستندنمایی (ماکیومنتری). پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکده صدا و سیما. استاد راهنما: محمود اربابی.
فکوهی، ناصر. (1386). تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان‌شناسی. تهران: نی.
کوران برنارد، شیلا. (1390). قصه‌گویی در فیلم مستند. ترجمۀ حمیدرضا احمدی لاری. تهران: ساقی.
کوری، گریگوری. (1393). تصویر و ذهن: فیلم، فلسفه و علوم ‌شناختی. ترجمۀ محمد شهبا. تهران: مینوی خرد.
گیبینز، جان آر و بو، ریمر. (1381). سیاست پست مدرنیته: درآمدی بر فرهنگ و سیاست معاصر. ترجمۀ منصور انصاری. تهران: گام نو.
گدار، ژان لوک. (1995). ژان لوک گدار از نگاه ژان لوک گدار. پاریس: دو لتوآل.
گوتیه، گی. (1384). سینمای مستند، سینمای دیگر، ترجمۀ نادر تکمیل همایون. تهران: ماتیکان؛ انجمن سینمای جوانان ایران.
لمان، پیتر و لور، ویلیام. (1392). تعمق در فیلم: تماشا کنید، بگویید و بشنوید و لذت ببرید، ترجمۀ حمیدرضا احمدی لاری. تهران: ساقی.
مارش، کلایو. (1385). سینما و مقصود: چالش فیلم با علوم الهی. ترجمۀ نگین نگهبان. تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
ماکس، رافائل. (1357). نگاهی به تاریخ ادبیات جهان (تاریخ رئالیسم). ترجمۀ محمدتقی فرهادی (فرامرزی). تهران: شباهنگ.
مجاوری، سودابه. (1394). «سینمای مستند و خوانش واقعیت». حقیقت سینما و سینما حقیقت 2: جست‌وجویی در عرصۀ سینمای مستند. گردآوری زاون قوکاسیان،  تهران: ماتیکان.
مجله اشپیگل. (2007). «غرور مجروح ایرانیان».
مجله هفتگی سیاسی اشپیگل آلمان. (2006). 31.
مکوئیلان، مارتین. (1388). گزیده مقالات روایت. ترجمۀ فتاح محمدی. تهران: مینوی خرد.
منصوریان، سهیلا. (1392). «هنر و حقیقت در روزگار پست مدرن».کیمیای هنر. 2(8). 59-72.
میران بارسام، ریچارد. (1362). سینمای مستند. ترجمۀ مرتضی پاریزی. تهران: اداره کل تحقیقات و روابط سینمایی.
میرخندان، سید حمید. (1398). فیلم و واقعیت: تحلیل فلسفی نظریه‌های واقع‌گرایی فیلم. قم: لوگوس.
نامور مطلق،  بهمن و کنگرانی، منیژه. (1395). نشانه‌شناسی فیلم‌های‌مستنددفاع‌‌مقدس (درآمدی بر نشانه‌شناسی سینما با تأکید بر سینمای مستند). تهران: علمی و فرهنگی.
نیکولز، بیل. (1389). مقدمه‌ای بر فیلم مستند. ترجمۀ محمد تهامی‌نژاد. تهران: مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی.
وکیلی، سیامک. (1394). نظریۀ بی‌کرانگی. تهران: آگاه.
یین، رابرت. (1376). تحقیق موردی، ترجمۀ علی پارسائیان و سید محمد اعرابی. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
Cogan, Rian and Kelso, Tony. (2009). Encyclopedia of Politics, the Media, and Popular Culture. Santa Barbara: ABC-Clio.
Goldmann, L. (1969). The Human Sciences and Philosophy. London: Routledge and Kegan Paul.
Grodal, Torben. (2002). “The experience of realism in audiovisual representation. Realism and Reality in Film and Media, Ed. Anne Jerslev. Copenhagen: Museum Tusculanum Press. 67-91.
Hill, Annette. (2007). Restyling Factual TV Audience & News, Documentary & Reality Genres. London: Routledge.
Roscoe, Jane and Hight, Craig. (2001). Faking it: Mock-Documentary and the Subversion of Factuality. Manchester: Manchester University Press.
Renov, Michael (Ed). (1993). Theorizing Documentary. New York: Routledge.
مطالعات هنر و رسانه
دوره 3، شماره 5 - شماره پیاپی 5
شهریور 1400
صفحه 13-42
  • تاریخ دریافت: 19 مهر 1399
  • تاریخ بازنگری: 24 دی 1399
  • تاریخ پذیرش: 25 دی 1399