تهدیدات رسانه برای دانش تاریخ؛ تاریخ‌پردازی در مصاف با تاریخ‌نگاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

این نوشتار درپی آن است که ضمن به‌دست دادن تعریفی تا حد امکان شفاف از تاریخ و رسانه، نسبتِ میان این دو را واکاوی نماید. هدف نویسنده از این واکاوی، صرفاً به بحث گذاشتن مضارّی است که از خلط کارکردهای تاریخ و رسانۀ جمعی متوجه دانش تاریخ می‌شود. به‌عبارت دیگر، مسئلۀ این نوشتار تبیین تهدیداتی است که رسانه‌های جمعی برای درک تاریخی مردمان یک جامعه ایجاد می‌کنند. روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی و با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای است و نویسنده کوشیده است تا تأملات خود را به‌عنوان یک دانشجوی رشته تاریخ در خصوص ابعاد این مسئله تبیین نماید. اهمیت این بحث ناشی از وضعیتی است که امروزه رسانه‌های جمعی با تاریخ‌پردازی برای حوزه دانش تاریخ ایجاد کرده‌اند. این نوشتار با تمایز نهادن میان دو مفهوم «تاریخ‌نگاری» و «تاریخ‌‌پردازی» درصدد تبیین فرصت‌هایی است که رسانۀ جمعی برای دامن زدن به تاریخ‌پردازی فراهم کرده است و به این نتیجه خواهد رسید که: هنگامی که رسانه‌های جمعی به یک موضوع تاریخی ورود می‌کنند، شرایط تاریخ‌نگارانه امکان ظهور نمی‌یابند و نظام رسانه با مداخله‌ای ژرف که در نظام علم تاریخ انجام می‌دهد، به‌نوعی تاریخ‌نگاری نامتوازن را دامن خواهد زد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Media Threats to Historiography; Historizing versus Historiography

نویسنده [English]

  • Abolhasan Fayaz Anush

Associate Professor Department of History, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahanln, Iran.

چکیده [English]

This article explores the relationship between history and media while providing as clear a definition as possible. The author’s purpose in this analysis is to discuss the harms that come from the confusion of the functions of history and the mass media that draws on the knowledge of history. In other words, the purpose of this article is to explain the threats that the mass media pose to the historical understanding of the people of a society. The research method is descriptive-analytical and uses library data. The author has tried to explain his reflections as a history student on the dimensions of this issue. The importance of this debate stems from the situation that the mass media has created today for history knowledge through historizing. By distinguishing between the two concepts of historiography and historizing, this article explains the opportunities that the mass media has provided to foster historizing. It will be concluded that: when the mass media enters into a historical subject, historiographical conditions do notaries. With its profound interventions in the system of history, the media system will create a kind of unbalanced historiography.

کلیدواژه‌ها [English]

  • historiography
  • mass media
  • study of history
  • historizing
اسپنس، ادوارد اچ و همکاران. (1393). فساد در رسانه‌ها. ترجمۀ حبیب الله معظمی. تهران: سروش.
برنر، لنی. (1391). صهیونیسم در عصر دیکتاتورها. ترجمۀ زهرا مرادی نسب. تهران: ساقی.
برنز، رابرت ام و پیکارد، هیو ریمنت. (1400). فلسفۀ علم تاریخ از روشنگری تا پساتجدد. ترجمۀ سید خدایار مرتضوی و دیگران. تهران: سمت.
بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین. (1380). تاریخ بیهقی. دوجلدی. مقدمه و تعلیقات منوچهر دانش‌پژوه. تهران: هیرمند.
پوکنر، مارتین. (1399). جهان مکتوب. ترجمۀ علی منصوری. تهران: بیدگل.
توینبی، آرنولد و ایکدا، دایساکو. (1398). برای قرن بیست‌ویکم؛ گفت‌وگوی دو فرزانه. ترجمۀ ع. پاشایی و دیگران. تهران: ثالث.
حبیب‌زاده ملکی، اصحاب. (1394). رسانه‌شناسی. تهران: جامعه‌شناسان.
خانیکی، هادی. «تعامل میان رشته‌ای تاریخ و رسانه». پایگاه تحلیل و اطلاع‌رسانی فرهنگ و علوم انسانی. تاریخِ دسترسی: 1400/7/2.
دوک، دیوید. (1393). برتری طلبی یهود. ترجمۀ مصطفی حسامی. تهران: امیرکبیر.
رومان، کریس. (1399). فرهنگ گزیدۀ اندیشه‌ها و اندیشمندان. ترجمۀ رشاد مردوخی. تهران: کتاب سده.
زلایزر، باربی. (1391). کاوش‌هایی در ارتباطات و تاریخ. ترجمۀ مریم کیانی. تهران: ساقی.
زین‌العابدینی، پیام. (1400). «برساخت‌گرایی واقعیت و مستندسازی رسانۀ سینما». مطالعات هنر و رسانه. 3(5). 13-42. 
سعید، ادوارد. (1379). اسلامِ رسانه‌ها. ترجمۀ اکبر افسری. تهران: توس.
سیمپسون، کریستوفر. (1396). دانش ارتباطات و جنگ روانی در سال‌های 1945 تا 1960. ترجمۀ محمد معماریان. تهران: علمی و فرهنگی.
شلدون، پاویسا. (1396). رسانه‌های اجتماعی اصول و کاربردها. ترجمۀ حسین حسنی. تهران: ثانیه.
عمید، حسن. (1389). فرهنگ فارسی عمید. تهران: امیرکبیر.
فرو، مارک. (1397). سینما و تاریخ. ترجمۀ محمد تهامی‌نژاد. تهران: علمی و فرهنگی.
فرهانی منفرد، مهدی. (1388). «تاریخ و رسانه». کتاب ماه تاریخ و جغرافی. 139.
کرتیس، مارک. (1392). شبکۀ فریب. ترجمۀ علی فتحعلی آشتیانی. تهران: سروش.
کریسچن، دیوید. (1399). این جهان گذرا. ترجمۀ مزدا موحّد. تهران: بیدگل.
گاتشاک، پیتر و گرین برگ، گابریل. (1392). اسلام‌هراسی. ترجمۀ حسین علیزاده. تهران: سروش.
گیدنز، آنتونی. (1387). جامعه‌شناسی. ترجمۀ منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.
لافی، دن. (1396). موضوعات کلیدی در نظریۀ رسانه‌ها. ترجمۀ یونس نوربخش. تهران: علمی و فرهنگی.
مانزلو، آلن. (1394). واساخت تاریخ، ترجمۀ مجید مرادی سده. تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
یورگنس، ماریان و فیلیپس، لوئیز. (1391). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
  • تاریخ دریافت: 28 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 30 آذر 1400
  • تاریخ پذیرش: 03 دی 1400