واکاوی معنای برخی واژگان مرتبط با معماری و شهرسازی در قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه هنر، دانشکده هنر و معماری، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران.

2 دانشجوی دکتری معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران.

چکیده

معماری یکی از هنرهای کاربردی است که از ضروریات زندگی بشری بوده و جلوه‌‌گر فرهنگ و تمدن‌‌ساز است. یکی از وجوه تمدن اسلامی، آثار و بناهای برجای مانده در جوامع انسانی و اسلامی است. این پژوهش درپی پاسخ به این پرسش است که چه عباراتی در قرآن کریم به معماری و یا فضاهای مرتبط با سازه یا شهر اشاره داشته است؟ هدف از این پژوهش آن است که نقش و جایگاه معماری در قرآن را شناسایی نماید و به توضیح و بازخوانی معنای برخی از واژگان مرتبط با معماری و شهر بپردازد. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی بوده و این پژوهش به این نتیجه می‌‌رسد که برخلاف کتاب‌‌های عهد عتیق و جدید که در آن‌ها اطلاعات جغرافیایی و توصیفات مادی وجود دارد، روح حاکم بر قرآن کاملاً روحانی و غیر مادی بوده و از هرگونه توصیف این جهانی دوری جسته و در بسیاری موارد عبارات مرتبط با بنا و سازه‌‌ها ارتباطی به توصیف یک معماری یا اثر مادی نداشته و معنای آن عمل نیک انسانی است. در این پژوهش، به توضیح و بازخوانی برخی واژگان همانند مدینه، بیَع، مسجد، یَعْمُرُ و محاریب پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyze Some Words Related to Architecture and Structure in the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • Ahmad Heidari 1
  • Mohtaram Fatehi 2

1 Assistant Professor Department of Art, Faculty of Art and Archaitecture, Birjand branch, Islamic Azad University, Birjand, Iran.

2 Ph.D. Candidate in Architecture, Faculty of Art and Architecture, Birjand Branch, Islamic Azad University, Birjand, Iran.

چکیده [English]

Architecture is one of the applied arts that is one of the necessities of human life and is a manifestation of culture and civilization. One of the aspects of Islamic civilization is the relics and buildings left in human and Islamic societies. This research seeks to answer the question of which one of terms in the Holy Qur’an refers to architecture or spaces related to a structure or cities? The purpose of this study is to identify the role and place of architecture in the Qur’an and to explain and reread the meaning of some words related to architecture and the city. The research method is descriptive-analytical and this research concludes that unlike the books of the bible Old and New Testament in which there is geographical information and material descriptions, the spirit of the Qur’an is completely spiritual and immaterial. Any description of this world has been avoided and in many cases the terms related to buildings and structures has nothing to do with the description of an architecture or material work and its meaning is a good human deed. In this research, some words such as Medina, Beya, mosque, Maharib and Yaemoro have been explained and interpretationed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Beit
  • Medina
  • village
  • Dar
  • Mosque
قرآن کریم.
احتشامی، مهناز و پورصالحی، عاطفه. (۱۴۰۰). «ارتقای ذائقۀ زیباشناسی بر مبنای حمد در قرآن و روایات». مطالعات هنر و رسانه. 3(5). 155-174.
اردلان، نادر و بختیار، لاله. (۱۳۸۰). حس وحدت: نقش سنت در معماری ایرانی. تهران: مؤسسه علم معمار رویال.
اسماعیل علام، نعمت. (۱۳۸۲). هنرهای خاورمیانه در دوران اسلامی. مشهد: به نشر.
اصفهانی، راغب. (1387). المفردات فی غریب القرآن، ترجمۀ حسین راغب اصفهانی. قم : نوید اسلام.
البهنسی، عفیف. (۱۳۸۷). هنر اسلامی. ترجمۀ محمود پورآقاسی، محمود. تهران: سوره مهر.
بهرامی خورشید، سحر و همکاران. (۱۳۹۸). «چند معنایی؛ واژه بیان در قرآن کریم: نگرش چندمعنایی نظام‌مند». زبان و زبان شناسی. ۱۵(۲۹). ۱۳۷-۱۵۸.
بورکهارت، تیتوس. (۱۳۹۳). هنر اسلامی؛ زبان و بیان. ترجمۀ مسعود رجب‌نیا. تهران: سروش.
توفیقی، حسین. (1383). «مقدمه‌ای بر مقایسۀ ادیان توحیدی». هفت آسمان. 22. ۶۵-۱۱۲.
جوادی آملی، عبدالله. (۱۳۷۵). هنر و زیبایی از منظر دین: سلسه نشست‌های پژوهشی بنیاد سینمایی فارابی. تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
جوادی آملی، عبدالله. (1385). «هنر و زیبایی از منظر دین». هنر دینی. ۲۱ و ۲۲. ۴۳-۵۲.
حمزه‌نژاد، مهدی و رهروی پوده، ساناز. (۱۳۹۵). «گونه‌شناسی مفهومی در پرستشگاه‌های یهودیان، مسیحیان و مسلمانان در دورۀ صفویۀ اصفهان؛ بر اساس ویژگی‌های قدسی، تنزیه، تشبیه، جمال و جلال». پژوهش‌های معماری اسلامی. 4(11). ۱۷-۳۸.
حیدری، احمد. (۱۳۹۸). «وجه تسمیه بیشاپور و مکانیابی دو اثر ساسانی در شهر بیشاپور بر پایۀ گزارش‌های منابع اسلامی». فصلنامه تاریخ. ۱۴(54). 19-34.
رُز، لزلی. (۱۳۹۴). هنر و معماری در ادیان جهان. ترجمۀ علی عسگری و سلامه پروین. تهران: مارلیک.
رضایی هفتادر، حسن. (۱۳۸۹). «هنر معماری و قرآن». بینات. 17(65). ۱52-۱76.
قرشی، سید علی اکبر. (1371). قاموس قرآن. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
کبیری سامانی، علی و همکاران. (۱۳۹۵). «بازشناسی معنی خانه در قرآن رهیافتی در جهت تبیین مبانی نظری خانه». باغ نظر. 13(45). 61-76.
کوپا، فاطمه. (۱۳۸۳). «زبان، درون مایه و نظام ویژه ادبیات». پژوهش‌های ادبی. 2(6). ۱۴۷-۱۶۸.
گرابار، الگ. (۱۳۸۴). «هنر معماری و قرآن». ترجمه و تعلیق حسن رضایی هفتادر. اسلام پژوهی. 1(17). ۱۵۲-۱۷۶.
مددپور، محمد. (۱۳۷۱). حکمت معنوی و ساحت هنر. تهران: حوزه هنری.
مطیع، مهدی و همکاران. (۱۳۹۲). «بازنمود مفاهیم و ساختار ادبی قرآن در معماری اسلامی». مطالعات تطبیقی هنر. 3(6). 87-98.
نصر، سید حسن. (۱۳۸۳). معرفت و معنویت. ترجمۀ انشاءالله رحمتی. تهران: سهروردی.
نصر، سید حسن. (۱۳۸۹). اسلام و تنگناهای انسان متجدد. ترجمۀ انشاءالله رحمتی. تهران: سهروردی.
نقره‌کار، عبدالحمید. (۱۳۸۸). درآمدی بر هویت اسلامی در معماری. تهران: پیام سیماگران.
نقره‌کار، عبدالحمید. (۱۳۹۴). برداشتی از حکمت اسلامی در هنر و معماری. تهران: کتاب فکر نو.
نوربرگ-شولتز، کریستیان. (۱۳۸۱). مفهوم سکونت: به‌سوی معماری تمثیلی. ترجمۀ محمود امیریاراحمدی. تهران: آگه.
هوگ، ج. و مارتن، هانری. (۱۳۷۵). سبک‌شناسی هنر معماری در سرزمین‌های اسلامی. ترجمۀ پرویز ورجاوند. تهران: علمی و فرهنگی.
Dandamayev, M. A .(1990). «BIBLE i. As a Source for Median and Achaemenid History». Encyclopaedia Iranica. vol.4 . New York: Bibliotheca Persica Press.
  • تاریخ دریافت: 28 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 06 دی 1400
  • تاریخ پذیرش: 07 دی 1400