راه‌کارهای نظری و عملی برای سلوک معنوی هنرمند در منشور فتوت‌نامه‌ها

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 طلبۀ سطح سه حوزه علمیه قم و دانشجوی دکترای پژوهش هنر، دانشگاه شاهد، تهران

2 دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب، قم.

چکیده

بررسی فتوت­‌نامه­‌ها با نگاهی به مباحث معنوی و حکمت هنر نشان می­‌دهد که یکی از بسترهای رشد باطنی و معنوی انسان، پیشه­‌وری و هنرورزی است. در این مقاله که به روش توصیفی و تحلیلی تدوین شده است، تلاش می­‌کنیم که نشان دهیم راه­‌کارهای نظری و عملی برای این سلوک معنوی چیست. در نوع اول فتوت­‌نامه­‌های صنفی، آموزه‌­ها و معانی مربوط به هر پیشه را بیان کرده و بر دانستن آن­ها تأکید می­‌کند. اهمیت این نوع آموزه‌­ها تا جایی است که در برخی فتوت­‌نامه­‌ها دانستن آن­ها شرط آغاز کار بوده است. در گام بعد، راه­‌کارهایی عملی ارائه می‌­شود که این هنرمند را به سلوکی در حوزۀ رفتار هدایت کند. این راه­‌کارها برخی قبل از انجام کار و برخی همراه با هر مرحله از صناعت، توصیه شده و در بسیاری موارد، ارتباط تنگاتنگی با خود عمل دارد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

قرآن کریم.
ابراهیمی، احمدرضا، (1395)، «طرح یک مناقشه؛ بازخوانی وجه هنری فتوّت‌نامه‌ها از منظر اندیشۀ سنّت‌گرا»، کیمیای هنر، شماره 20، صص103ـ115.
ابن ابی­المکارم، شیخ ابی‌عبدالله ابن­معمار بغدادی حنبلی، (1958)، کتاب الفتوه، بغداد: مکتبه المثنی؛ مطبعه شفیق.
ابن بابویه، محمد بن على‏، (1413)، من لا یحضره الفقیه‏، قم: دفتر انتشارات اسلامى.
افشار، ایرج، (1389)، «فتوّت­نامۀ آهنگران»، اطلاعات حکمت و معرفت، سال پنجم، شماره 12، صص11ـ12.
افشاری، مهران و مدائنی، مهدی، (1385)، چهارده رساله در باب فتوّت و اصناف، تهران: چشمه.
افشاری، مهران، (1382)، فتوّت­نامه­ها و رسائل خاکساریه، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
پازوکی، شهرام، (1384)، حکمت هنر و زیبایی در اسلام، تهران: فرهنگستان هنر.
پورجوادی، نصرالله، (1372)، مجموعه­ آثار ابوعبد الرحمن سلمی، جلد دوم، تهران: دانشگاهی.
جمشیدی، حسن، (1387)، رساله صناعیه، قم: بوستان کتاب.
خان­محمدی، علی اکبر، (1371)، «فتوّت­نامۀ‌‌ معماران و بنایان»، نشریه صفه، دورۀ دوم، شماره 5، صص10ـ15.
دهخدا، علی اکبر، (1377)، لغت­نامه، تهران: دانشگاه تهران.
رازی، نجم­الدِین، (1388)، گزیدۀ مرصاد العباد، انتخاب و مقدمۀ محمد امین ریاحی، تهران: علمی.
ریاض، محمد، (1382)، فتوّت­نامه: تاریخ، آیین آداب و رسوم؛ به انضمام رسالۀ فتوّتیه میر سید علی همدانی، تهران: اساطیر.
زبیدی، مرتضی، (2011)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالصادر.
سلمی، ابوعبد الرحمن، (1385)، جوانمردی و جوانمردان (کتاب الفتوه)، ترجمۀ قاسم انصاری، قزوین: حدیث امروز.
سلمی، ابوعبد الرحمن، (1397)، کتاب الفتوه، بی­جا: مطبعه جامعه آنقره.
صراف، مرتضی، (1352)، رسائل جوانمردان مشتمل بر هفت فتوّت­نامه، تهران: انیستیتو فرانسوی پژوهش­های علمی ایران.
عنصرالمعالی، کیکاوس بن اسکندر بن قابوس بن وشمگیر بن زیار، (1385)، قابوس‌نامه، تهران: علمی فرهنگی.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن، (1383)، رسالۀ قشیریه، ترجمۀ محمد حسین فروزانفر، تهران: علمی فرهنگی.
قمى، على بن ابراهیم‏، (1404)، تفسیر القمی‏، قم: دارالکتاب.
کربن، هانری، (1383)،  آیین جوانمردی، ترجمۀ احسان نراقی، تهران: سخن.
کرول، نوئل، (1395)، دربارۀ نقد، ترجمۀ صالح طباطبایی، تهران: نی.
کلینی، محمد بن یعقوب، (1429)،  الکافی، قم: دارالحدیث.
کوفى، فرات بن ابراهیم‏، (1410)، تفسیر فرات الکوفی‏، تهران: مؤسسه الطبع و النشر فی وزاره الإرشاد الإسلامی.
گنون، رنه، (1384)، سیطرۀ کمیت و علائم آخرالزمان، ترجمۀ علی محمد کاردان، تهران: مرکز دانشگاهی.
گولپینارلی، عبد الباقی، (1379)، فتوّت در کشور­های اسلامی، ترجمۀ توفیق سبحانی، تهران: روزنه.
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، (1403)، بحارالأنوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
معلوف، لویس، (1378)، فرهنگ بزرگ جامع نوین (ترجمۀ المنجد)، ترجمۀ احمد سیاح، تهران: اسلام.
نصر، سیدحسین، (1388)، معرفت و امر قدسی، ترجمۀ فرزاد حاجی میرزایی، تهران: فرزان روز.
نصر، سیدحسین، (1389)، هنر و معنویت اسلامی، ترجمۀ رحیم قاسمیان، تهران: حکمت.
نفیسی، سعید، (1385)، سرچشمۀ تصوّف در ایران، تهران: اساطیر.
واعظ کاشف سبزواری، حسین، (1350)، فتوت­نامۀ سلطانی (فرهنگ عامه 4)، به اهتمام محمد جعفر محجوب، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.

دوفصلنامه علمی ـ تخصصی مطالعات هنر و رسانه

دوره 1، شماره 1
بهار و تابستان 1398
صفحه 11-36

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار